ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਕਲਿਯੁਗ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਦੇਵਤੇ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਅਤੇ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸੱਚੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਕਲਿਯੁਗ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜਾਗ੍ਰਿਤ ਦੇਵਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ‘ਅਉਰ ਦੇਵਤਾ ਚਿਤ ਨ ਧਰੈ, ਹਨੁਮਤ ਸੇਈ ਸਰਵ ਸੁਖ ਕਰੈ’। ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਚਮਤਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਦੇ ਕਿਸ ਰੂਪ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੀ ਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ।
ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਹਨੂਮਾਨ
ਜੋ ਮੂੰਹ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਬਾਂਦਰ’ ਰੂਪ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰੋੜਾਂ ਸੂਰਜਾਂ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਰੂਪ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਹਨੂਮਾਨ
ਜਿਸ ਦਾ ਮੂੰਹ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਗਰੁੜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਰੂਪ ਨੂੰ ਸੰਕਟਮੋਚਨ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਵਾਹਨ ਗਰੁੜ ਅਮਰ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਵੀ ਅਮਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕੀਤਾ ਹਨੂੰਮਾਨ
ਉੱਤਰ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉੱਤਰ ਮੁਖ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸ਼ੁਭ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭ ਇੱਛਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ‘ਸ਼ੁਕਰ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਧਨ, ਦੌਲਤ, ਇੱਜ਼ਤ, ਲੰਮੀ ਉਮਰ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਸਰੀਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਹਨੂਮਾਨ
ਜੋ ਮੂੰਹ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਭਗਵਾਨ ਨਰਸਿੰਘ’ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਰੂਪ ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਡਰ, ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਉੱਤਰੀ ਦੀਵਾਰ ‘ਤੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦਾ ਮੂੰਹ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦੀ ਪੂਜਾ ਸਮੇਂ, ਡਰ, ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਪੰਚਮੁਖੀ ਹਨੂੰਮਾਨ
ਰਾਮ ਲਕਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਅਹਿਰਾਵਨ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜ-ਮੁਖੀ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਪੰਜੇ ਦੀਵੇ ਇਕੱਠੇ ਬੁਝ ਜਾਣ ਤਾਂ ਅਹਿਰਾਵਣ ਮਾਰਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਸੇ ਲਈ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜ ਮੂੰਹ ਵਾਲਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ। ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਵਰਾਹ ਦਾ ਮੂੰਹ, ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਨਰਸਿੰਘ ਦਾ ਮੂੰਹ, ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਗਰੁੜ ਦਾ ਮੂੰਹ, ਹਯਗ੍ਰੀਵ ਦਾ ਮੂੰਹ ਆਕਾਸ਼ ਵੱਲ ਅਤੇ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦਾ ਮੂੰਹ।
